Yaz mevsiminin sıcak günlerinde çocukları en mutlu eden aktivitelerden biri havuzda yüzmek olsa da kurallara dikkat edilmediğinde bazı riskleri de beraberinde getirebiliyor. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Şeyma Cüneydi, çocukları havuzda bekleyen 8 tehlikeyi anlattı.
Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi’nce yürütülen Safe2Eat kampanyasına bu yıl Türkiye de dâhil oldu. Tarım ve Orman Bakanlığı öncülüğünde yürütülecek kampanyayla, gıda güvenliği konusunda farkındalığın artırılması hedefleniyor. Konuya dair açıklamalarda bulunan BİTKİDEN Derneği Yönetim Kurulu Başkanı, Gıda Mühendisi Ebru Akdağ, “Kampanyayla gıda okuryazarlığı artırılacak, özellikle çocuklar ve gençler arasında etki yaratılacak, sosyal medyada gıda dezenformasyonuna karşı bilimsel bir kalkan oluşturulacak” dedi
Ameliyatsız diye düşünülen estetik işlemleri risksiz sanıyorsanız yanılıyorsunuz. Uzmanlar son dönemde çok rağbet gören ve en güvenli dolgu materyalleri ile gerçekleştirilen vücut dolgu uygulamalarının bile tıbbi riskler barındırabileceğini söylüyor. Piyasada yasaklı içeriklerle yapılan uygulamalar ise ayrı bir sorun. Emboli gibi akla gelmeyen önemli sağlık sorunlarından kaçınmak için her bireyin vücut yapısı ve ihtiyaçlarının farklı olduğunu unutmayın ve bilinçli hasta olmaya çalışın. Habertürk Sağlık Yazarı Ceyda Erenoğlu’nun haberi.
Yeşilay Bilim Kurulu Üyesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Prof. Dr. Şaziye Senem Başgül, kimlik mücadelesinin en yoğun yaşandığı dönem olan ergenlikte, aile içi problemler, akran baskısı, psikolojik sorunlar ve merak, madde kullanımını tetikleyebileceği uyarısında bulundu.
Başgül, özellikle duygusal boşlukta bırakılan ve ebeveynleriyle, arkadaşlarıyla sağlıklı ilişki kuramayan gençlerin risk altında olduğuna dikkat çekerek, “Sosyal medya, filmler, müzik videoları gibi kaynaklarda maddelerin cazip şekilde sunulması gencin merakını artırabilir. Maddelerin zararları hakkında yeterli ve doğru bilgiye sahip olmamak denemeyi kolaylaştırabilir. Ergen, acı verici duygulardan kaçmak ya da onları bastırmak için maddeye yönelebilir. Özellikle depresyon, anksiyete ve travma sonucunda madde kullanım riski artar. Kendini değersiz hisseden gençlerde madde kullanımı daha sık gözlenir. Çevresel faktörler de madde kullanımı açısından önemli etkenlerdir. Başarısızlık duygusu ve okula aidiyetin düşük olması, riskli davranışlara zemin hazırlar” dedi.
Ani davranış değişikliklerine dikkat!
Madde kullanımının ilk belirtileri sıklıkla davranışsal ve duygusal düzeyde görülüyor. Derslerde ani başarısızlık, arkadaş çevresinde radikal değişiklikler, huzursuzluk, para isteme, yalnızlaşma, öfke patlamaları, aşırı neşe ya da depresyon gibi ruh hâli değişimleri, fiziksel görünümde bozulmalar ve gece uykularında düzensizlik aileler için önemli uyarı işaretleri arasında yer alıyor.
Başgül, “Madde bağımlılığı genellikle yalnız başına görülmez, birçok ruhsal sorunla birlikte seyreder. Bu nedenle tedavi yaklaşımı, hem bağımlılığı hem de eşlik eden ruhsal bozuklukları birlikte ele almalıdır” değerlendirmesinde bulundu.
Ebeveyn tutumu süreci belirliyor
Madde kullanımından şüphelenen ailelerin, öncelikle öfkeyle değil anlayışla yaklaşması gerektiğini belirten Prof. Dr. Başgül, şöyle konuştu:
Başgül, erken dönemde başlatılan destekleyici müdahalelerin, bağımlılık döngüsünü kırmada etkili olduğunun altını çizdi.
Ruhsal sorunlar madde kullanımının hem nedeni hem sonucu olabilir
Depresyon, anksiyete, bipolar bozukluk, dikkat eksikliği, travma sonrası stres bozukluğu ve kişilik bozuklukları gibi psikiyatrik rahatsızlıkların hem madde kullanımına zemin hazırlayabileceğini hem de bağımlılıkla birlikte ağırlaşabileceğini vurgulayan Başgül, bu sorunların uzmanlarca birlikte değerlendirilmesi gerektiğini belirtti.
Okul ve sosyal çevre önemli bir destek sistemi
Bağımlılıkla mücadelede okulun ve sosyal çevrenin rolüne de dikkat çeken Prof. Dr. Başgül, öğretmenlerin ve rehberlik servislerinin öğrencideki değişimleri zamanında fark ederek aileyle iş birliği içinde süreci yönlendirmesi gerektiğini söyledi. “Öğretmenlerin kendileri sağlıklı yaşam biçimi ve iletişim konusunda öğrencilere rol model olmalıdır. Genç için özellikle değer verdiği öğretmenin yaşam biçimi, ideolojileri çok önemlidir. Kendine bunları örnek alır. Öğretmenler de aileler gibi yargılayıcı olmayan, anlayışlı ve açık bir tutum sergilemedir” diyen Başgül, okullarda riskli davranışları azaltmaya yönelik özel programların uygulanması gerektiğini belirtti.
Yeşilay’dan ücretsiz uzman desteği: YEDAM
Bağımlılıklarla mücadelede toplumun her kesimine hizmet sunan Yeşilay Danışmanlık Merkezleri (YEDAM), gençlerde madde bağımlılığı konusunda ailelere de ücretsiz danışmanlık hizmeti sağlıyor. Türkiye genelindeki 105 merkez ve 115 YEDAM Danışma Hattı aracılığıyla hem gençlere hem de ebeveynlere psikoterapi ve sosyal hizmet desteği sunuluyor.
Ne zaman uzman desteği alınmalı?
Madde kullanımı düzenli hâle geldiyse, genç kontrolünü kaybetmiş ve kullanımını durduramıyorsa; terleme, sinirlilik, titreme gibi yoksunluk belirtileri görülüyorsa; intihar düşünceleri, saldırganlık, ciddi davranış problemleri, depresyon, anksiyete ya da halüsinasyonlar eşlik ediyorsa; okuldan veya işten uzaklaşma, aile ve sosyal ilişkilerde bozulma yaşanıyorsa; kendi çabasıyla bırakmayı deneyip tekrar başlamışsa, bu durumda mutlaka uzman desteğine başvurulması gerekiyor. Bu tür belirtiler, sorunun bireysel çabalarla aşılamayacak düzeye ulaştığını ve profesyonel müdahalenin gerekli olduğunu gösteriyor diyen Başgül, “Öncelikle, ‘Kendi başına geçer’ düşüncesinin yanlış olduğunu söyleyebiliriz. Madde bağımlılığı ilerleyici bir hastalıktır ve erken dönemde alınacak profesyonel destek, uzun vadede daha kolay ve etkili bir tedavi sağlar. Dolayısıyla şüphe duyulan her durumda gecikmeden uzmanlara başvurmak gerekir. Erken destek bağımlılığın ilerlemesini önler, kişinin tedaviye yanıt verme olasılığını artırır ve uzun vadeli iyileşme sürecini kolaylaştırır” diye konuştu.
İl Sağlık Müdürlüğü bünyesinde hizmet veren mobil mamografi aracında son 1,5 yılda 6 bin 988 kadına meme kanseri taraması yapıldı
Babasıyla sağlıklı bir bağ kuran çocukların, özgüveni yüksek, duygularını yönetebilen ve sosyal ilişkilerde başarılı bireyler olarak geliştiklerini vurgulayan Çocuk-Ergen Uzman Klinik Psikolog Eda Ergür, baba figürünün çocuğun hayatındaki yeri ve önemi hakkında bilgi verdi.
Dondurma diş sağlığını etkileyebilir
Havaların ısınmaya başlamasıyla dondurma tüketiminin arttığını hatırlatan Dr. Öğr. Üyesi Elif Ayşe Tamtekin Erdoğan, “Dondurmanın diş sağlığı üzerinde bazı genel etkileri var” dedi. Dondurmanın, yüksek şeker içeriği nedeniyle diş çürüğü riskini artırabileceğine dikkat çeken Erdoğan, “Şeker, ağızdaki bakterilerle birleştiğinde asit üretir ve bu asit diş minesini aşındırabilir. Soğuk yapısı ise hassas dişlerde rahatsızlığa neden olabilir. Ancak ölçülü tüketildiğinde ciddi sorunlara yol açmaz” açıklamasını yaptı.
Soğuk hassasiyeti olanlar dikkat etmeli
Halihazırda dolgu, kanal tedavisi veya ortodontik tedavi görenlerde dondurma tüketiminin dikkat gerektirdiğini vurgulayanDr. Öğr. Üyesi Elif Ayşe Tamtekin Erdoğan, “Şekerli içeriği çürük riskini artırabilir, yapışkan dondurmalar braketlere zarar verebilir. Soğuk hassasiyeti olan dişlerde ağrı tetiklenebilir. Tedavi sürecine göre diş hekimine danışılmalıdır” dedi. Soğuk hassasiyeti olanların dondurma tüketirken dikkatli olması gerektiğinin altını çizen Erdoğan, sözlerini şöyle sürdürdü: “Küçük porsiyonlarla, yavaşça tüketmek ve ağızda biraz ısıtarak yemek hassasiyeti azaltabilir. Hassasiyet için özel diş macunları kullanılabilir ve aşırı soğuk özellikle buz formunda olan dondurmalardan kaçınılmalıdır. Diş hekimine danışmak faydalıdır.”
Diş fırçalamak için 30 dakika beklenmeli
Dondurmanın kalsiyum ve fosfat içeriği sayesinde diş minesini güçlendirebileceğini kaydedenDr. Öğr. Üyesi Elif Ayşe Tamtekin Erdoğan, “Ancak şeker içeriği bu olumlu etkiyi gölgeleyebilir. Şekersiz veya düşük şekerli süt bazlı dondurmalar daha faydalı olabilir. Şekerli dondurmalar ise çürük riskini artırır” dedi. Dondurma tüketiminden sonra ağız hijyeni için önerilerde bulunan Erdoğan, sözlerini şöyle tamamladı: “Dondurma yedikten sonra ağzı suyla çalkalamak şeker ve asit kalıntılarını azaltır. Diş fırçalamak için 30 dakika beklenmeli, çünkü asit mineyi yumuşatır ve hemen fırçalamak mineye zarar verebilir. Diş ipi veya ağız gargarası kullanmak plak oluşumunu önler. Şekersiz sakız çiğnemek tükürük salgısını artırarak asidi nötralize eder.”