Çocuklarda görülen karın ağrısı, çoğunlukla basit nedenlere bağlı olsa da cerrahi müdahale gerektiren ciddi hastalıkların da belirtisi olabilir. Çocuk Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Mithat Günaydın, çocukluk çağında karın ağrısına neden olabilecek hastalıklar ve dikkat edilmesi gereken durumlar hakkında bilgi verdi.
Etrafınızda düzenli spor yapan insanlar varsa çok fazla muz tükettiklerini görmüşsünüzdür. Ya da siz hayatınızın bir döneminde spor yapan bir insan olmaya çalıştıysanız muhtemelen mutfağınızda yaptığınız ilk şey daha fazla muza alan açmak… Peki sporcu beslenmesinde oldukça önemli bir yer tutan muzu bu kadar mucizevi yapan ne?
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi (SCÜ) Tıp Fakültesi Hastanesi Başhekimi Prof. Dr. Ömer Tamer Doğan, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığıyla ilgili aşı çalışmaların İsveç’te devam ettiğini belirterek, “İsveç’te aşının Faz-1 çalışmaları devam ediyor. Faz-2 çalışmalarına geçildiğinde bu çalışmalar Sivas’ta da yapılacak. Faz-2 çalışmalarından sonra aşının devreye girmesini bekliyoruz” dedi
Bazıları sanki zamanı durdurmuş gibi! Ne pahalı kremler kullanıyorlar ne de estetik operasyonlara başvuruyorlar, yine de gençliklerini koruyorlar. Peki, bu nasıl mümkün? Dr. Sefanur Dalarslan Karakaya “genç kalma” halinin sırrı günlük alışkanlıklarda saklı olduğunu belirtti. İşte yaşlanmayı geciktiren ve sağlıklı, genç bir yaşam (longevity) sürdüren insanların 6 temel alışkanlığı.
TÜSAD Tütün Kontrolü Çalışma Grubu Başkanı Doç. Dr. H. Volkan Kara, Dünya Tütünsüz Günü’nde giderek büyük bir tehdit haline dönüşen elektronik sigaraya ilişkin pazarlama taktiklerine dikkat çekti. Farklı isim, şekil, mekanizma ve yaklaşık 16 bin aromayla ‘zararı azaltılmış’, ‘nikotin yok’, ‘su buharı’ gibi yanıltıcı ifadelerle pazarlanan bu ürünlerin hepsinin ‘elektronik sigara’ olduğunu vurgulayan Kara, “Zararsız nikotin olmaz, zararı azaltılmış demek zararsız anlamına gelmiyor” dedi
Önemli olan sonuç değil, çocukların gösterdikleri çaba!
Karne döneminde gelen notların her zaman beklendiği gibi olmayabileceğini hatırlatanUzman Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü, “Ancak bu durum, çocukların ya da ergenlerin değerini belirlemez” dedi. Yaz tatilinin, kötü geçen bir dönemi telafi etmek, öğrenme eksiklerini fark etmek ve duygusal olarak yeniden toparlanmak için önemli bir fırsat olabileceğini ifade eden Ülkü, “Bu süreçte ailelerin odaklanması gereken en kıymetli şey çocuktaki gelişim ve çabadır. Unutmayalım ki sadece sonuç değil, gösterilen emek de övgüyü hak eder” şeklinde konuştu.
Sadece notlar üzerinden değerlendirilen çocuklar, sevildiklerini hissetmeyebilir!
Karne döneminin, birçok ergen için sadece akademik başarılarının değerlendirilmesi değil, aynı zamanda ailelerinin, öğretmenlerinin ve arkadaş çevresinin onlara bakışını etkileyen kritik bir süreç olduğuna dikkat çekenUzman Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü, “Bu dönemde ergenler, ‘yeterli miyim, başarılı mıyım, ailemi hayal kırıklığına uğrattım mı?’ gibi düşüncelerle baş başa kalabilirler. Özellikle mükemmeliyetçi yapıya sahip ya da sürekli başkalarıyla kıyaslanan ergenlerde kaygı, utanç ve değersizlik duyguları artabilir” dedi. Ebeveynlerin karneye değil, çocuğun çabasına odaklanmalarının çok önemli olduğunu vurgulayan Ülkü, “Notlar, çocuğun potansiyelini ya da kişiliğini tam anlamıyla yansıtmaz. Karne, bir sürecin sadece çıktısıdır. Bu çıktının nasıl oluştuğu, hangi koşullarda başarı ya da başarısızlık yaşandığı dikkatle değerlendirilmeli. Ebeveynler çocuklarını sadece notlar üzerinden değerlendirdiklerinde, çocuklar koşulsuz sevildiklerini hissetmeyebilirler. Bu da motivasyon düşüklüğüne, kaygıya ve içe kapanmaya neden olabilir. Oysa çocuklarının yanında olduklarını hissettirmek, onları anlamak ve duygularına alan açmak çok daha uzun vadeli etkiler yaratır” uyarısında bulundu.
Başarısızlık, kişisel bir eksiklik değil, gelişimsel bir deneyim olarak görülmeli!
“Düşük notlar, çocuklar için başarısızlıkla özdeşleştiğinde özsaygı zedelenebilir” diyenUzman Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü, bu noktada ebeveyn ve öğretmenlerin çocuklara yaklaşımının oldukça önemli olduğuna işaret etti. ‘Sen zaten tembelsin’ gibi etiketleyici ifadeler yerine, ‘bu dönem istediğin gibi gitmemiş olabilir ama bu sadece bir dönemdi, önümüzdeki dönem için neler yapabiliriz, onları konuşabiliriz’ gibi geçiciliği vurgulayan ve çabaya odaklanan ifadeler kullanmak gerektiğini kaydeden Ülkü, “Ayrıca çocuğun güçlü yönlerini hatırlatmak, başarıyı sadece akademik notlarla sınırlandırmamak ve başarısızlığın kişisel bir eksiklik değil gelişimsel bir deneyim olduğunu vurgulamak, özsaygının korunmasına yardımcı olur” dedi.
Yeniden motivasyon için önce duygulara alan açmak gerekir!
Bu dönemde bireylerin dış onaya daha fazla ihtiyaç duyduğunu ve sosyal karşılaştırmalar yoğunlaştığını dile getiren Ülkü, sözlerini şöyle sürdürdü: “Başarı, hem aile hem çevrede bir değer ölçütü olarak sunulduğunda, ergenler başarısızlık yaşadıklarında bunu kişisel yetersizlik olarak algılayabilirler. Yeniden motivasyon için önce duygulara alan açmak gerekir. ‘Üzgünüm, istediğin gibi geçmemiş olabilir. Bunu birlikte değerlendirelim’ gibi empatik bir yaklaşım çocuğun yeniden toparlanmasına destek olur. Ardından, hedef belirleme, yapılabilir adımlara bölme ve başarı dışındaki gelişim alanlarını da takdir etme, içsel motivasyonun yeniden oluşmasına katkı sağlar.”
Karne dönemi aile-çocuk iletişimini güçlendirmek için bir fırsat…
Bu dönemde bazı ailelerde iletişimin daha destekleyici hale gelirken, bazı ailelerde eleştiri, kıyaslama ve baskının ön plana çıkabileceğine işaret edenUzman Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü, “Çocuklar, notlarının yeterli olmadığını düşündüklerinde ailelerinden uzaklaşabilir, iletişimi azaltabilir ya da öfke patlamaları yaşayabilir. Oysa bu dönem, çocuğun duygusal ihtiyacını fark etmek ve ilişkiyi güçlendirmek için bir fırsat olarak da değerlendirilebilir” dedi.
Sosyal medya da çocuklarda yetersizlik duygusunu tetikleyebilir!
Ailelerin, karne döneminde çocuklarıyla konuşurken kaçınması gereken ifadelere değinenUzman Klinik Psikolog İnci Nur Ülkü, sözlerini şöyle tamamladı: “En çok kullanılan ‘senin yaşındayken ben…’, ‘komşunun çocuğu çok iyi not almış’, ‘bu kadar uğraştım, karşılığı bu mu?’ gibi ifadeler hem kıyaslama hem de değersizlik duygusu yaratır. Bunun yerine, ‘senin için zor bir dönemdi, bunu birlikte konuşabiliriz’ gibi yapıcı ve kapsayıcı bir dil kullanmak gerekir. Öte yandan sosyal medya, özellikle ergenlik döneminde bireylerin kendilerini başkalarıyla karşılaştırmalarına zemin hazırlayan güçlü bir mecra haline geldi. Karne dönemiyle ilgili yapılan abartılı başarı paylaşımları ya da mizahi aşağılamalar, bazı ergenlerde yetersizlik, değersizlik ya da utanç duygularını tetikleyebilir. Bu nedenle ailelerin ve yetişkinlerin çocukların mahremiyetini gözetmesi ve başarıya dair yapılan paylaşımlarda duyarlı olması önemli.”
Çocukluk çağı obezitesi riskini 2 kat artırıyor!
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Halenur Bozdağ, obezite sorunu yaşayan anne adaylarında hamilelik sürecinin düzenli ve yakın takip gerektirdiğine dikkat çekerek, “Obezite hem anne adayının hem bebeğin sağlığını tehdit edebilmektedir. Örneğin, bu annelerin bebeklerinde, çağımızın önemli sorunu olan ve görülme sıklığı giderek artan çocukluk çağı obezitesinin gelişme riski ciddi oranda artmaktadır.Yapılan çalışmalar, gebeliğin ilk 3 ayı içindeki maternal obezite ile çocukluk çağı obezitesi arasında ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Çalışma sonuçlarına göre; annesi gebeliğin ilk 3 ayında obez olan çocukların 2 yaşına geldiklerinde obez olma riskleri 2 kat artarken, 3 – 5 yaşlarına geldiklerinde bu risk artış göstererek 2.3 kat olmaktadır” uyarısında bulunuyor.
Bebeklerde kalp hastalığı, hipertansiyon ve diyabete zemin hazırlıyor!
Bebeklerin fizyolojilerinin hamilelik sürecinde anneden gelen besinlere uyum sağladığını vurgulayan Doç. Dr. Halenur Bozdağ, bu adaptasyonun bebeklerin metabolizmalarını kalıcı olarak değiştirebildiğine işaret ederek, “Anne karnındayken programlanmış olan bu değişiklikler bebeklerde obezitenin yanı sıra kalp hastalığı, hipertansiyon ve insüline bağımlı olmayan diyabet dahil olmak üzere yaşamın ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkan çeşitli hastalıklara da zemin oluşturmaktadır” diyor.
Annede kalıcı sorunlara yol açabiliyor!
Obezite, hamilelik sürecinde sadece anne karnındaki bebekte değil anne adayında da ciddi sağlık sorunları oluşturabiliyor. Doç. Dr. Halenur Bozdağ, bu hastalıkları şöyle özetliyor: “Obezite sorunu yaşayan anne adaylarında gebelik şekeri 2.6, gebelikte yüksek tansiyon 2.5 ve preeklampsi 3.2 kat artış göstermektedir. Gebelik sürecinde ve lohusalıkta damarlarda pıhtı oluşumu gibi ek sorunlar da yaşanırken, doğum sonrasında tip 2 diyabet ve tansiyon yüksekliği gibi sağlık sorunları kalıcı olabilmektedir.”
Yakın takip ve tedaviyle önlenebiliyor
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Halenur Bozdağ, aslında hamilelikte obezitenin önlenebilir bir sağlık sorunu olduğuna dikkat çekerek, “Düzenli beslenme, yeterli fiziksel aktivite ve her şeyden önemlisi gebeliğe ideal kiloyla başlamak ve bunun için doğum öncesi danışmalık almak, sorunların oluşmasını önlemenin etkili ve ulaşılabilir bir yoludur” diyor. Obezitenin oluşturacağı riskleri en aza indirmek için hamileliğin ilk haftalarından itibaren yakın takip ise büyük bir öneme sahip. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Halenur Bozdağ, ilk muayenede obezitenin neden olabileceği sağlık sorunlarının araştırıldığını belirterek, sözlerine şöyle devam ediyor: “Bunun için diyabet açısından açlık kan şekeri, üç aylık kan şekeri göstergesi olan HbA1C ve gerekirse şeker yükleme testi yapılır. Kalp sağlığı açısından kan yağları ve ihtiyaç halinde kardiyolojik değerlendirme istenebilir. Tansiyon takibi günlük bakılabilir ve yüksek tansiyona eşlik eden baş ağrısı veya görme bulanıklığı gibi bulgular açısından anne adayı bilgilendirilir.Bebeğin gelişimi, kilo alımı, anneye ait risk faktörlerinden etkilenme durumu ve iyilik hali her görüşmede değerlendirilir.”
Sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite şart
Hamileliğine aşırı kilolu veya obezite sorunuyla başlayan anne adaylarında aylık kilo alımının bir plana oturtulması gerektiğine dikkat çeken Doç. Dr. Halenur Bozdağ, diyetisyen eşliğinde kişiye özel bir diyet listesi oluşturularak sağlıklı beslenme ve kalori kontrolünün yapıldığını belirtiyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Halenur Bozdağ, fiziksel aktivite konusunda da anne adaylarının desteklenmeleri gerektiğini vurgulayarak, “Düzenli açık hava yürüyüşleri günlük hayatın bir parçası haline getirilmelidir. Her gün 30 dakikalık açık havada yürüyüş veya ev içinde günde 3 kez 20 dakikalık aktivitede bulunmak, hamileliğin sağlıklı geçmesi için son derece önemlidir” diye konuşuyor.
Obezite sorunu varsa 5-9 kilodan fazla alınmamalı!
Hamilelikte ne kadar kilo alınması gerektiği ise hamileliğin başlangıcındaki kiloya göre değişiyor. Vücut Kitle İndeksine göre zayıf olan anne adaylarının hamilelik sonuna kadar 12.5-18 kilo; ideal kilodaolanların 11.5-16 kilo; fazla kilosu olanların 7-11.5 kilo almaları öneriliyor. Obezite sorunu yaşayan anne adaylarının ise 5-9 kilodan fazla almamaları önem taşıyor. Doç. Dr. Halenur Bozdağ, “Genel olarak bakıldığında,Vücut Kitle İndeksi’ne göre zayıf ve normal ağırlıktaki gebelerde ayda en fazla 2 kilo alımı, kilolu veya obezite sorunu olan gebelerde ise en fazla bir kilo alımı önerilmektedir” diyor.